چرا برخی کودکان لجبازند؟

لجبازی کودکان

قبل از هر چیز یادتان باشد که هیچ کودکی یکدنده و لجباز بدنیا نمی‎آید و لجبازی را از پدر یا مادر خود به ارث نمی‎برد.چرا که متاسفانه کم نیستند والدینی که گمان می‎برند، این خصوصیت، ریشه‎ها و منشأ ژنتیکی دارد .برای همین گاهی مستقیم خطاب به فرزند خود اعلام می‎کنند«عین بابات لجبازی!!»، «عین مادرت لجبازی و به مادرت رفته‎ای»!!بدون هیچ تردیدی لجبازی کودک یا نوجوان، محصول یک تربیت نادرست و خطاهای رفتاری پدر و مادر و اطرافیان است که متاسفانه تکرار این اشتباه‎های تربیتی، لجبازی کودک را محکم‎تر و ریشه‎دارتر می‎کند.اما در عین حال نگران هم نباشید.اگر به هر دلیلی اکنون فرزندی یکدنده دارید می‎توانید با اصلاح رفتارهای تربیتی‎تان، لجبازی کودکتان را اصلاح کنید، منتها فراموش نکنید که همانطور که این ویژگی منفی به تدریج و به مرور زمان شکل گرفته و تقویت شده است، اصلاح آن نیز به زمان نیاز دارد و به شرط رعایت آنچه در زیر می‎خوانید به مرور نتیجه می‎دهد.

۱- استقلال‎طلبی، لجبازی نیست.

در مراحل رشد، محدوده سنی ۵/۲ الی ۵/۳ سالگی و شخصاً ۳ سالگی، سن استقلال‎طلبی کودک است.کودک دوست دارد خودش بسیاری از کارها را انجام دهد و زیر بار آن نمی‎رود که دیگری آن را برایش انجام دهد.او به این کاری ندارد که برای انجام این کار، مهارت کافی دارد یا خیر و آیا انجام آن کار برای او خطر آفرین و حادثه‎ساز است یا نه، بلکه صرفاً دوست دارد به خودش و اطرافیان اعلام کند که من می‎توانم خودم انجام دهم.کودک اصرار دارد خودش غذا بخورد، هرچند منجر به این شود که سروصورت و لباس‎ها و فرش را کثیف کند.او اصرار دارد خودش شکر را داخل استکان چایی‎اش بریزد هرچند استکانش را تا نیمه پر از شکر کند و یا بخش عمده‎ای از آن را به درون سفره بریزد.در چنین شرایطی غالباً گفتن اینکه«تو نمیتونی، می‎ریزه، بذار خودم بهت میدم» بی‎فایده است و او با گفتنِ«نه نه.من من!خودم» در انجام آن کار پافشاری می‎کند.اینجا همان نقطه آغازی است که پدر و مادر به کودک خود برچسب «لجباز» می‎زنند.در صورتیکه بچه تنها می‎خواهد استقلال خود را اعلام و اثبات کند.او اکنون لجباز نیست ولی اگر با او در این وضعیت بحث و جدل کنید و به‎طور جدی مانع کار او شوید، به زودی لجباز نمی‎شود.اگرچه این کودک تاکنون مستعمره شما بوده ولی دیگر وقت آن رسیده است که استقلال او را به رسمیت بشناسید.اجازه دهید او انجام دهد، هرچند استکانش را از شکر پر کند. بعد برای او توضیح دهید که چگونه باید عمل کند.نگران نباشید حتی گاهی لازم است دستش با چای داغ بسوزد و انگشتش به واسطه چاقو زخم شود.گاهی او تا خودش، تجربه نکند آرام نمی‎شود.شما صرفاً باید در خطرات بزرگ و حادثه‎های احتمالی سخت، به‎طور جدی مانع او شوید چراکه او حتی تمایل دارد عبور از خیابان ، راه رفتن روی لبه پشت بام را به تنهایی تجربه کند.بنابراین تا آنجا که می‎توانید صبر و تحمل به خرج دهید و اجازه دهید استقلال‎اش را زندگی کند.بی‎جهت به او در این زمان برچسب «یکدنده بودن» را نزنید و به او به این شکل تلقین منفی نکنید.

۲-از امر و نهی کردن فراوان، جداً پرهیز کنید.

اگر می‎خواهید کودکتان لجباز نشود و اگر چنین شده، اصلاح شود، تا می‎توانید به او امر و نهی نکنید.بگذارید خیالتان را راحت کنم.هر وقت دیدید خانواده‎ای از این می‎نالند که فرزندم ، بسیار لجباز است، می‎توانید تا حد زیادی مطمئن باشید که به او امر و نهی فراوانی می‎شود.در واقع محصول کارخانه امرو نهی، فرآورده‎ای به نام«فرد لجباز» است.متاسفانه کودک در طول روز با انبوهی از واژه‎های «نکن، بشین، ندو، دست نزن، نپر، بخور، بخواب و …» مواجه می‎شود.خصوصاً وقتی اطمینان دارید او الان ممکن است حرف شما را گوش نکند، بی‎جهت خود را با فرمانی که می‎دانید اطاعت نمی‎شود خراب نکنید.اگر قصد تربیت و آگاه‎سازی فرزندتان را دارید، عمدتاً سعی کنید از روش‎های غیر مستقیم بهره ببرید.شما می‎توانید در قالب داستان، بیان مستقیم مطالب، آن هم با زبان تحکم و امرونهی، به جای آنکه حرف شنوی او را بیشتر کند، به یک زندگی و عدم اطاعت او منجر می‎شود.حتی آنجا که می‎خواهید به او چیزی بگویید و با انجام کاری را بخواهید سعی کنید تا حد امکان، با لحن و بیانی به غیر از تحکم بگوئید  مثلاً: پسرم یک لیوان ، انجام آب می‎آوری؟ در را باز می‎کنی دخترم؟

۳-کودک را دعوا نکنید.

در صورتیکه فرزند شما خطا کرد، تا آنجا که می‎توانید تغافل کنید، نادیده و نشنیده بگیرید، خصوصاً اگر سهوی بود و تعمدی نداشته، او را عفو کنید، و در صورت خطای عمدی مستمر، او را برای تنبیه کردن محروم سازید ولی دعوا نکنید.«فریاد زدن با چاشنی توهین» مطمئن باشید علاوه بر پیامدهای منفی فراوان دیگری که دارد او را لجباز می‎کند.مطمئن باشید که با داد و بیداد و عصبانیت و پرخاش ، نه تنها رفتار او اصلاح نمی‎شود بلکه مخالفت ، ناسازگاری و لجبازی او بیشتر می‎شود، هر چند ممکن است احساس کنید، این لحظه با داد و فریاد و دعوا نتیجه گرفتید و او آرام شد.
نکته قابل تامل اینکه غالب والدینی که از لجبازی فرزند خود گله‎مند هستند، اظهار می‎کنند که کودکشان پرخاشگر هم هست.در واقع وقتی ریشه لجبازی کودک، دعوا و پرخاش پدر و مادر است، او یکدندگی و پرخاشگری را یک جا ‎می‎آموزد.

۴-به او حق انتخاب بدهید.

کودک براساس همان تمایلی که به استقلال دارد، دوست دارد خودش انتخاب کند و تصمیم بگیرد. او از این که ببیند کس دیگری برایش انتخاب می‎کند و تصمیم می‎گیرد به شدت ناراحت می‎شود.بنابراین همواره او را در شرایطی قرار دهید که به حسب ظاهر خودش انتخاب می‎کند.به عنوان نمونه به جای آنکه به او بگوئید این لباس را نپوش و آن دیگری را بپوش، دو یا سه لباس که مناسب است را مقابل او بگذارید و به او بگویید هر کدام را خودت دوست داری و می‎پسندی بپوش.اصرار بر یک انتخاب خاص نداشته باشید و او را ملزم به انجام آن نکنید.پیوسته تلاش کنید که چند گزینه مقابل او قرار دهید که احساس کند او خودش است که تصمیم می‎گیرد.این کار هم مانع بروز صفت لجبازی می‎شود و هم به اعتماد به نفسش کمک می‎کند.به او بگویید «می‎تونی الان غذا بخوری، می تونی یک ساعت دیگه غذا بخوری»، «می‎تونی الان مشقاتو بنویسی، می‎تونی یک ساعت دیگه تکلیفاتو انجام بدی».هرچه گزینه‎های انتخابی او بیشتر باشد او احساس بهتری خواهد داشت و احتمال مقاومت و لجبازی‎اش کمتر می‎شود.

۵-برای او الگوی لجبازی نباشید.

بسیاری از کودکان لجبازی ، مخالفت و مقاومت را از پدر و مادر خود الگو می‎گیرند.همسرانی که در حضور فرزند، باهم جرو بحث، مشاجره و یکی بدو می‎کنند غیر مستقیم به آموزش تضمینی لجبازی مشغولند چرا که معمولاً در جروبحث‎ها هر کس با دیگری مخالفت می‎کند و بر نظر خود اصرار و پافشاری می‎کند، در چنین شرایطی کودک هرگز الگوی حق‎پذیری را از والدین نمی‎گیرد.کودک باید از پدر و مادر خود رفتار منطقی را ببیند.او باید روحیه تسلیم و پذیرش را در بزرگترهای خود مشاهده کند و باید نظاره‎گر این باشد که اگر پدر و مادرش، در درستی یک مطلب با هم اتفاق نظر نداشتید از آنجا که حق‎پذیرند، حاضرند به نفر سومی رجوع کنند که مورد قبول آنهاست و از او در کمال آرامش بخواهند که قضاوت و داور ی کند.مشاهده این رفتارها فوق‎العاده به کودک کمک می‎کند که در شرایط مشابه خودش درست و سنجیده عمل کند.الگوی نادرست دیگری که گاهی والدین ناخواسته به کودک خود می‎دهند، رفتارهای تلافی‎جویانه است.پدر هنگام رانندگی وقتی بدرفتاری راننده دیگر را می‎بیند بلافاصله در مقام تلافی بر‎می‎آید ، این درحالی است که کودک در صندلی عقب، شاید این ماجراست. مادر به تلافی حرف زشتی که مادر شوهرش به او زده است ،دیگر خانه ایشان نمی‎رود و بچه کاملاً آنها را در خاطرش ثبت و ضبط می‎کند و در نهایت این همان کودکی می‎شود که وقتی خواهر کوچکش دختر او را پاره می‎کند، او هم اسباب بازی‎های او را خراب می‎کند و اگر لازم باشد موی او را هم می‎کشد. بنابراین برای آنکه کودک لجبازی نداشته باشید قطعاً لازم است که خودتان لجباز نباشید.

وبسایت آکادمی حورایی